Wielopoziomowe wyzwanie miejskie

Jedna z trzech proponowanych przez rząd zasad prowadzenia krajowej polityki miejskiej promuje zarządzanie wielopoziomowe. Jak ono działa? Jakie mamy już dzisiaj doświadczenia i plany związane ze stosowaniem tej zasady? Porozmawiamy o tym w najbliższy piątek we Wrocławiu.

Artykuł towarzyszy 5. Forum Metropolitarnemu, którego Res Publica Nowa jest patronem medialnym, a organizowany jest przez wrocławski oddział Towarzystwa Urbanistów Polskich. Forum odbędzie się  4 października, o godz. 10.00, w sali konferencyjnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego przy ul. Dobrzyńskiej 21/23 (V piętro).

Głównym tematem Forum będzie multi-level governance, czyli właśnie zarządzanie wielopoziomowe. „Założenia Krajowej Polityki Miejskiej do roku 2020” przyjęte przez rząd w lipcu 2013 r. definiują to pojęcie następująco: „[zasada wielopoziomowego zarządzania] polega na ścisłej współpracy i koordynacji działań między rządem (i całą administracją rządową), samorządami województw i samorządami lokalnymi w układzie pionowym oraz poziomej współpracy jednostek samorządu terytorialnego (JST) i innych podmiotów dla osiągania wyznaczonych celów. (…) Zgodnie z zasadą wielopoziomowego zarządzania, polityka miejska stanowi ramy dla działań nie tylko podmiotów publicznych, ale również środowiska biznesu, instytucji lokalnych, organizacji pozarządowych, przedstawicieli mieszkańców, a więc wszystkich partnerów, których działania są istotne dla osiągania jej celów”. Jak proponuje rząd, jest to jedna z trzech zasad prowadzenia polityki miejskiej (obok zasady podporządkowania polityki miejskiej krajowej polityce rozwoju oraz zasady zintegrowanego podejścia terytorialnego).

Także w Strategii Rozwoju Kraju 2020 czytamy, że „realizacja procesów programowania i wdrażania poszczególnych polityk oraz strategii w ramach szeroko rozumianej polityki rozwoju, oparta będzie na zasadach tzw. wielostronnej koordynacji oraz zarządzania wielopoziomowego, przez aktywne współdziałanie podmiotów różnych szczebli administracji publicznej i pozostałych podmiotów życia społeczno-gospodarczego”. Multi-level governance jest wspierane przez Unię Europejską i to właśnie w ramach tego modelu funkcjonują tzw. Lokalne Grupy Działania (LGD). W kolejnej perspektywie finansowej UE (2014-2020) odpowiedniki LGD mogą pojawić się na obszarach miejskich. Tematyka multi-level governance już kilka lat temu była tematem ekspertyz zamawianych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

W ten nurt od kilku lat wpisują się zainteresowania i doświadczenia wrocławskiego oddziału Towarzystwa Urbanistów Polskich. Od 2009 r. organizujemy Fora Metropolitalne – coroczną konferencję poświęconą współpracy różnego rodzaju podmiotów w ramach obszarów metropolitalnych – a więc partnerstw, które nie mieszczą się w sztywnych ramach ustrojowych czy terytorialnych. Uczestniczymy w projektach z zakresu polityki rozwojowej, angażujących partnerów publicznych i pozarządowych – przykładem są prowadzone przez nas prace nad Strategią Wsparcia Rozwoju Wałbrzycha (2011), udział w przedsięwzięciach prowadzonych w ramach rewitalizacji wrocławskiego Nadodrza, czy choćby prowadzone wraz z lokalnymi władzami, partnerem prywatnym i zainteresowanymi mieszkańcami warsztaty nad koncepcją deptaka w Karpaczu. Spora grupa członków naszego oddziału pracuje na co dzień w administracji samorządowej (miejskiej i wojewódzkiej), co dodatkowo wyczula nas na zagadnienie współpracy JST z partnerami prywatnymi i pozarządowymi.

5. Forum Metropolitalne jest właśnie m.in. po to, by zastanowić się czy tego typu doświadczenia (zwłaszcza zdobywane w ramach LGD czy na Nadodrzu) można potraktować jako forpocztę, laboratorium dla polityki miejskiej planowanej na lata 2014-2020. Czy multi-level governance to odpowiednik koncepcji „gry o region”, którą od lat promuje prof. Jan Waszkiewicz, pierwszy marszałek Dolnego Śląska, współautor pierwszej strategii naszego regionu oraz strategii Wrocławia?

Do współpracy zaprosiliśmy partnerów z krajów wyszehradzkich – Czech, Słowacji i Węgier. Reprezentują oni nie tylko różne państwa, ale i odmienne perspektywy: Danes Brzica ze Słowacji jest naukowcem, František Kubeš z Czech pracuje w Urzędzie Miejskim w Brnie, a węgierski Mindspace to organizacja pozarządowa. Z kolei nasz partner lokalny – Instytut Rozwoju Terytorialnego z Wrocławia (IRT) – jest jednostką Samorządu Województwa, głęboko zaangażowaną w regionalną politykę rozwojową. To właśnie m.in. w IRT powstały dwa najważniejsze obecnie dokumenty Dolnego Śląska: nowa strategia rozwoju regionu oraz projekt nowego planu zagospodarowania przestrzennego województwa. Instytut publikuje własne opracowania dotyczące różnych tematów istotnych z punktu widzenia polityki rozwojowej – m.in. interesuje się miastami.

Tegoroczne Forum organizujemy w ramach projektu “Analysis of possibilities of implementing multi-level governance instruments in four chosen urban functional areas in the Czech Republic, Hungary, Poland and Slovakia”, na który pozyskaliśmy dofinansowanie z Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego. Szczegółowy program można znaleźć pod adresem http://www.5fm.pl/. Zwieńczeniem projektu ma być publikacja, którą chcemy wydać w 2014 r. Czuwać nad nią będzie Komitet Naukowy w składzie: prof. Jan Waszkiewicz, Magdalena Belof (wicedyrektor IRT), Danes Brzica (Słowacka Akademia Nauk).