Foksal 11: arbitralna i niewczesna decyzja Pani Prezydent

28 stycznia Zarząd Gospodarowania Nieruchomościami warszawskiej dzielnicy Śródmieście ogłosił, że przekaże po preferencyjnych stawkach cztery lokale dla kultury. Jednym z nich, najbardziej atrakcyjnym, był lokal w Kamienicy Artystycznej, przy ul. Foksal 11. Cztery tygodnie później, 23 lutego, dzielnica wycofała lokal z konkursu. Na stronie internetowej pojawiło się wyjaśnienie. „W związku z wstępną deklaracją Prezydenta m.st. Warszawy Pani Hanny Gronkiewicz-Waltz w sprawie ewentualnego przeznaczenia pomieszczeń przy ul. Foksal 11 na potrzeby Centrum Myśli Jana Pawła II, lokal ten zostaje wyjęty z ogłoszonego postępowania”.

Organizowane przez warszawską dzielnicę Śródmieście otwarte konkursy na gospodarza lokalu o przeznaczeniu kulturalnym są procedurą, która umożliwia instytucjom nienastawionym na zysk – fundacjom i stowarzyszeniom – wynajęcie lokali użytkowych. Tych instytucji nie byłoby stać na te pomieszczenia, gdyby musiały wynająć je po cenach rynkowych od miasta albo prywatnych właścicieli. Co nie oznacza, że miastu – właścicielowi lokali – wynajęcie po cenach preferencyjnych się nie opłaca; wiadomo to wyjątkowo dobrze w roku ubiegania się Warszawy o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury.

Konkursy, wyłaniające gospodarza lokalu przeznaczonego do celów kulturalnych, są dobrą praktyką. Umożliwiają one weryfikację wartości merytorycznej zgłoszonych projektów: gdy „otwarte postępowanie” (nazwa oficjalna) zostaje ogłoszone, organizacje zainteresowane lokalem zgłaszają swoje oferty. Opisują, co będą w danym lokalu robić, jak wpłyną na otoczenie, słowem: dlaczego miastu opłaci się wynająć lokal właśnie im. Później burmistrz Śródmieścia Piotr Królikiewicz przeprowadza rozmowy z najlepszym kandydatem; ten pierwszy ma wówczas sztab doradców, złożony z osób związanych z kulturą.

Największą sławę zdobył konkurs wygrany przez Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego. Zaproponowało ono Dzielnicy, że w lokalu przy ul. Nowy Świat 63 będzie prowadziło Centrum Kultury „Nowy Wspaniały Świat”. Ważniejszym punktem odniesienia dla sytuacji, którą opisujemy, jest jednak konkurs ubiegłoroczny, w którym wystawiono do wynajmu lokal właśnie Kamienicy Artystycznej przy Foksal 11. Ów konkurs pokazał, jak atrakcyjna jest ta lokalizacja, nawet w porównaniu ze z definicji atrakcyjnym Śródmieściem: lokali było pięć, ten mieszczący się przy ul. Foksal był jednym z nich. Jedenaście spośród dwudziestu czterech zgłoszeń, złożonych wówczas przez organizacje pozarządowe, stanowiły aplikacje właśnie o lokal na ul. Foksal. Najlepszą ofertę przedstawiła wtedy Fundacja Propaganda; przegrała z nią między innymi Galeria Raster, najmocniejszy wówczas konkurent. Jednym z pozostałych dziewięciu było Centrum Myśli Jana Pawła II.

Tym razem Centrum Myśli Jana Pawła II nie będzie musiało konkurować swoją ofertą merytoryczną z innymi warszawskimi organizacjami pozarządowymi…

Dlaczego Pani Prezydent wycofała lokal z konkursu lokali na kulturę i oddała go Centrum Myśli Jana Pawła II? Co jest takiego dobrego w działalności tej organizacji, że Pani Prezydent uznała, że to właśnie ono – bezdyskusyjnie – powinno działać w lokalu przy Foksal? Dlaczego zrezygnowano z wypracowanej przez Śródmieście procedury otwartego konkursu?

Zastąpienie wypracowanej przez Śródmieście dobrej procedury arbitralną decyzją znamionuje wkroczenie powodów politycznych tam, gdzie powinny decydować czynniki merytoryczne. Źle też wróży warszawskiej kulturze przerwanie rozpoczętego konkursu. Przez cztery tygodnie, od 28 stycznia do 23 lutego, organizacje pozarządowe przygotowywały swoje aplikacje, włożyły w to swój czas i pracę. Przerwanie konkursu źle wróży, bo nagłe zwycięstwo Centrum Myśli Jana Pawła II, które inaczej byłoby jedną z aplikujących organizacji, jest zwycięstwem niejasnych reguł, wpychania się do kolejki.

Przyznawanie instytucjom kulturalnym lokali zawsze budzi kontrowersje; trudno każdego zadowolić. W przypadku konkursu, w którym wygrało Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego, niezadowolonym był Jarosław Kaczyński, który w wygranej lewicowej organizacji widział niejasne konszachty między miastem a lewicą. Sprawa jest raczej humorystyczna, bo też wydaje się, że Urząd Dzielnicy Śródmieście robi wszystko, by niezadowolenie nie miało twardych podstaw: konkursy są jawne, szeroko dyskutowane, jawne jest też grono doradców burmistrza.

Nic więc dziwnego, że w oficjalnym komunikacie dzielnicy Śródmieście – „w związku z wstępną deklaracją Prezydenta m.st. Warszawy Pani Hanny Gronkiewicz-Waltz w sprawie ewentualnego przeznaczenia pomieszczeń przy ul. Foksal 11 na potrzeby Centrum Myśli Jana Pawła II, lokal ten zostaje wyjęty z ogłoszonego postępowania” – pobrzmiewa dystans wobec arbitralnej i niewczesnej decyzji, podjętej przez Panią Prezydent.