Wałbrzych: zmiana, nadzieja, szybkość

Jak z miasta na krawędzi upadku zrobić dynamiczną i atrakcyjną aglomerację? Czy Wałbrzychowi należy się specjalny rządowy program operacyjny – na wzór tego dla Polski Wschodniej?

Na początku 2011 roku media opisywały to miasto jako „polskie Palermo”, miejsce „przygnębione, zapuszczone, przekręcone”. Te trzy przymiotniki użyte w lutym przez „Gazetę Wyborczą” stały się punktem wyjścia dla debat o przyszłości Wałbrzycha. Prasa, radio i telewizja niemal codziennie informowały o charakterystycznych dla tego miasta biedzie i patologii, o nieporadnych elitach lokalnych, a przede wszystkim o wyborczych fałszerstwach.

Oddolna strategia dla miasta

W maju 2011 r. dotychczasowy prezydent miasta podał się do dymisji. Władzę przejął rządowy komisarz – Roman Szełemej, znany miejscowy lekarz, menedżer służby zdrowia.

Miesiąc wcześniej w gronie osób związanych z kilkoma wrocławskimi uczelniami i organizacjami pozarządowymi narodził się pomysł, by stworzyć jakąś koncepcję ratowania Wałbrzycha. Powołaliśmy zespół ad hoc, na którego czele stanął Paweł Karpiński – jedyny rodowity wałbrzyszanin wśród nas, na co dzień związany m.in. z Towarzystwem Urbanistów Polskich i organizacją Miasto dla Ludzi. Spotykaliśmy się, mejlowaliśmy, dużo rozmawialiśmy. Jeździliśmy do Wałbrzycha i okolicznych gmin. Nawiązaliśmy współpracę z Romanem Szełemejem. Analizowaliśmy liczne dane. Efekt: na początku sierpnia mieliśmy gotowy dokument, który nazwaliśmy Strategią Wsparcia Rozwoju Wałbrzycha.

Jej roboczą wersję można przeczytać m.in. na stronie Hipermiasto.pl. Zawiera diagnozę miasta pogrążonego w kilku kryzysach jednocześnie (wizerunkowym, politycznym, gospodarczym, przestrzenno-administracyjnym, środowiskowym) oraz szereg rekomendacji, o których piszemy dalej.

7 sierpnia Roman Szełemej wygrał w pierwszej turze powtórzone wybory i został prezydentem miasta. Przyjął naszą strategię jako inspirację dla planowanych reform. 30 września wspólnie zorganizowaliśmy I Forum Aglomeracji Wałbrzyskiej, na którym nasz zespół przedstawił strategię, a prezydent – Deklarację Wałbrzyską, zawierającą propozycje konkretnych działań naprawczych. Słuchali nas m.in. marszałek Sejmu Grzegorz Schetyna, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Włodzimierz Karpiński, wojewoda dolnośląski Aleksander Marek Skorupa oraz marszałek województwa Rafał Jurkowlaniec. Wszyscy zadeklarowali wsparcie dla działań Szełemeja.

Skąd wziął się zespół autorów strategii? Od paru lat działamy w takich organizacjach jak Towarzystwo Urbanistów Polskich (TUP), Towarzystwo Upiększania Miasta Wrocławia (TUMW, współpracuje z Kongresem Ruchów Miejskich), Miasto dla Ludzi (MdL) czy Dolnośląski Ośrodek Studiów Strategicznych (DOSS). Spotykamy się na przeróżnych wrocławskich debatach. Wiele z nich współorganizujemy. Jako TUP i TUMW współpracujemy z Przewodniczącym Rady Miejskiej Wrocławia przy cyklu debat o mieście w sali sesyjnej rady. Z przyjaciółmi z serwisu Dolnoslazacy.pl spotykaliśmy się regularnie na dyskusjach w Salonie Śląskim. Pod szyldem Habeas Lounge spieramy się podczas spotkań w InfoPunkcie Nadodrze – Łokietka 5. Jako TUP organizujemy coroczne Fora Metropolitalne, na których eksperci i samorządowcy rozmawiają o zarządzaniu obszarami aglomeracyjnymi. Strategia dla Wałbrzycha – drugiego miasta Dolnego Śląska – jest naturalną konsekwencją tych spotkań.

Jednocześnie niektórzy z nas są zawodowo związani z samorządem województwa, który właśnie przygotowuje nowy system regionalnych strategii rozwoju. Dlatego wybraliśmy taką właśnie formę przekazu pomysłów na rozwój miasta. (Nie bez znaczenia jest także fakt, że Wałbrzych będzie musiał wkrótce opracować nową, oficjalną strategię na lata 2014-2020).