Sopot jest miastem, w którym twórcy i animatorzy kultury mają najlepsze warunki do rozwoju. Zaraz za nim znajdują się Koszalin i Poznań. Te trzy miasta są największymi zwycięzcami Rankingu Kreatorów Rozwoju Kultury Miejskiej, który przygotowaliśmy w ramach naszego programu „DNA Miasta”.

Zwycięskie miasto wyróżnia się przede wszystkim dostępnością dobrej jakości infrastruktury kulturalnej, działalnością miejskich instytucji kultury, a przy tym znaczącymi kwotami przeznaczonymi dla NGO w ramach otwartych konkursów. Sopot wypada jednak gorzej pod względem uczestnictwa mieszkańców w kulturze.

Drugie miejsce w rankingu zajął Koszalin, który odstaje od najlepszych jedynie na polu stwarzania warunków dla działalności pozainstytucjonalnej w sferze kultury, czyli wspieraniu organizacji pozarządowych, indywidualnych twórców i grup nieformalnych chcących prowadzić działalność kulturalną. Na podium zmieścił się jeszcze Poznań, który, odwrotnie niż Koszalin, wyróżnia się sposobem wsparcia dla przedsięwzięć organizacji pozarządowych, a słabiej wypada pod względem działalności miejskich instytucji kultury i jakości dostępnej infrastruktury. W pierwszej dziesiątce znalazły się jeszcze: Warszawa, Katowice, Kraków, Toruń, Jelenia Góra, Wrocław i Lublin.

Piotr Arak, obecnie współpracujący z Deloitte i wspierający nasze prace od strony metodologicznej, zwraca uwagę, że „na liście dziesięciu miast prowadzących najbardziej zaawansowaną politykę kulturalną są prawie same metropolie. Jedyne dwa wyjątki to Koszalin i Jelenia Góra. Za sukcesem miast nie stoi wielka tajemnica, ale dostępność środków i zasobów. Rozwój kulturalny wielu ośrodków był powodowany przez awans administracyjny w 1976 r. i połączenie wysiłków władz wojewódzkich i miejskich. Dzisiaj, po latach zmian demograficznych, ekonomicznych i migracjach tylko najbardziej wytrwałe mniejsze miasta łożą wystarczająco dużo pieniędzy, by móc rozwijać kulturę, czyli obszar dający energię miastom i jego mieszkańcom. Brakuje natomiast – i to wszędzie – monitorowania wpływu miejskich programów kulturalnych na takie parametry społeczne, jak: ciekawość poznawcza, samoocena, poczucie sensu życia. Nawet zwykły ranking pokazujący wysiłek kulturalny miast to duży wysiłek analityczny. Dlatego ten Ranking może przynieść bardzo ciekawe efekty i przymusić miasta z dołu zestawienia do tego by robić więcej nawet jeżeli nie mają wystarczająco środków.”

Kryteria rankingu

W każdym rankingu najważniejsze są przyjęte kryteria. Jeśli chodzi o politykę kulturalną, to wspólnie z zespołem ponad 30 ekspertów zdecydowaliśmy, że najważniejsze są m.in. dostępność do kultury/uczestnictwo w kulturze i działalność miejskich instytucji kultury, otoczenie formalno-prawne działalności kulturalnej i finansowanie kultury oraz działalność pozainstytucjonalna (organizacji społecznych).

Karol Piekarski reprezentujący w naszym zespole eksperckim instytucję „Katowice Miasto Ogrodów” wyjaśnia, że „wysoką jakość polityki można osiągnąć dzięki połączeniu społecznego zaangażowania z odważną wizją rozwoju kultury. Musi ona być elastyczna, dostosowywana do szybkiego tempa zmian, powinna być tworzona i realizowana w odniesieniu do innych sfer życia miasta: kwestii społecznych, edukacji, gospodarki itd. Zła polityka kulturalna jest natomiast tworzona odgórnie, z myślą o wąskiej grupie organizacji (zazwyczaj publicznych), nie uwzględnia innych aktorów działających w mieście oraz jest ograniczona do tradycyjnych gałęzi sztuki. Szczegółowe informacje o metodologii dostępne są na stronach Narodowego Centrum Kultury – sponsora i głównego partnera merytorycznego Rankingu.

Warto zauważyć, że Ranking opiera się na danych ilościowych, a w związku z tym nie pokazuje jakości tworzonej kultury w tych miastach. Jego celem jest pokazanie jakości pracy władz odpowiedzialnych za kształtowanie polityki kulturalnej. Ranking Kreatorów Rozwoju Kultury Miejskiej jest zatem kolejnym, naturalnym etapem naszych działań. Badania DNA Miasta dostarczyły nam narzędzi opisu polityki kulturalnej prowadzonej przez miasta. Natomiast ranking pozwoli nam uzyskać punkt odniesienia i pokazać, na czym polega dobra polityka kulturalna.

Ranking powstawał we współpracy z gronem 32 ekspertów – badaczy, animatorów kultury, pracowników instytucji kultury różnego szczebla, praktyków, specjalistów od polityki kulturalnej oraz od analiz ilościowych. Zaproszenie ekspertów było jednym z kluczowych aspektów pracy nad rankingiem – pozwoliło nadać liczbom właściwą wartość i znaczenie dla rozwoju kultury.