Węgry na rozdrożu

Premier Viktor Orbán stoi w obliczu coraz silniejszej presji, zarówno wewnątrz własnego rządu, jak i ze strony rodzącej się opozycji. W tym samym czasie kraj zmaga się z kryzysami finansowymi i politycznymi skandalami, a na horyzoncie widać nowego lidera Pétera Magyara.

Wizja „neutralności gospodarczej” Orbána spotyka się z rosnącą krytyką, ponieważ nie uwzględnia silnych powiązań Węgier z Unią Europejską i globalnymi rynkami. Kraj przechodzi obecnie przez okres intensywnych zawirowań politycznych i gospodarczych, a premier Viktor Orbán znajduje się pod coraz większą presją zarówno na arenie krajowej, jak i międzynarodowej.

Choć Orbán przez dekadę skutecznie umacniał swoją władzę, ostatnie wydarzenia odsłaniają rysy w jego rządzie, sugerując nadchodzące wyzwania dla jego niegdyś niezachwianej pozycji. Tekst przygląda się trudnościom gospodarczym, wewnętrznej walce politycznej oraz wzrostowi znaczenia Pétera Magyara jako kluczowej postaci opozycji.

Kłopoty gospodarcze i zmiany na stanowiskach ministerialnych

W ostatnich miesiącach węgierska gospodarka zaczęła słabnąć, osiągając rekordowy deficyt w wysokości około 7,8 mld euro na koniec sierpnia 2024 roku, najwyższy w historii kraju.

W odpowiedzi Orbán planuje połączenie dwóch ministerstw odpowiedzialnych za sprawy gospodarcze pod kierownictwem ministra gospodarki narodowej Mártona Nagy’ego w celu scentralizowania kontroli budżetowej.

György Matolcsy, szef Banku Centralnego i wieloletni sojusznik Orbána, publicznie skrytykował politykę gospodarczą rządu. Ten rzadki sprzeciw w partii rządzącej Fidesz sygnalizuje niezadowolenie ze strategii gospodarczej premiera. Tymczasem pogłoski, że minister finansów Mihály Varga może zastąpić Matolcsy’ego, wskazują na zbliżający się przewrót w kierownictwie sektora finansowego kraju.

Wizja „neutralności gospodarczej” Orbána

W obliczu tych wyzwań gospodarczych Orbán wprowadził nową zasadę przewodnią: „neutralność gospodarczą”. Argumentuje, że Węgry powinny angażować się w partnerstwa zarówno z mocarstwami zachodnimi, jak i wschodzącymi mocarstwami wschodnimi, takimi jak Chiny i Rosja, unikając podziałów geopolitycznych. Krytycy kwestionują jednak wykonalność takiego podejścia. Jako państwo członkowskie UE, Węgry są związane regulacjami politycznymi i gospodarczymi, a oderwanie się od tych struktur wiązałoby się z wysokimi kosztami. Co więcej, Węgry są silnie uzależnione od rosyjskiej energii, ale utrzymywanie tej relacji jest coraz bardziej sprzeczne z polityką UE.

Obecna sytuacja Węgier przypomina przejście spod kontroli sowieckiej do integracji z Zachodem w latach 1989-1990. Chociaż zmiana ta była konieczna w następstwie upadku Związku Radzieckiego, doprowadziła do chaosu gospodarczego i poważnej inflacji. Podobnie radykalna zmiana kursu w kierunku „neutralności” mogłaby ponownie zagrozić stabilności węgierskiej gospodarki.

Co więcej, siły ekonomiczne często kierują się własną logiką, której nie da się łatwo nagiąć do celów politycznych. Nawet jeśli Orbán chce uniknąć uwikłania w międzynarodowe konflikty, wzajemne powiązania na globalnych rynkach sprawiają, że izolacjonizm gospodarczy jest ryzykowną, szkodliwą i praktycznie niemożliwą do zrealizowania strategią.

Wewnętrzne napięcia w Fideszu

Wewnętrznie, rząd Orbána zmaga się z poważnymi wyzwaniami, w tym przede wszystkim z decyzją UE o wstrzymaniu wypłaty istotnych funduszy ze względu na obawy dotyczące korupcji i erozji rządów prawa. Fundusze te od dawna służą jako istotne źródło finansowania, nie tylko węgierskiej gospodarki, ale także elity politycznej i sieci oligarchów niskiego szczebla, którzy skorzystali na swojej lojalności wobec partii. Osoby te, których majątki często zależały od politycznego patronatu Fideszu i dostępu do funduszy UE, są coraz bardziej sfrustrowane, ponieważ pieniądze wysychają. Jeśli presja finansowa będzie się utrzymywać, Orbán ryzykuje utratę poparcia kluczowych sojuszników, destabilizując delikatną równowagę, która pozwoliła mu stworzyć wizerunek kontroli i stabilności reżimu.

Oprócz wyzwań finansowych, starannie pielęgnowany wizerunek Fideszu jako partii nacjonalistycznej, chrześcijańskiej i przyjaznej rodzinie został nadszarpnięty przez serię skandali. Najbardziej znaczący miał miejsce w lutym 2024 roku, kiedy wybuchł skandal związany z ułaskawieniem bliskiego współpracownika rządu Orbána. Osoba ta, zamieszana w tuszowanie pedofilii, została ułaskawiona, wywołując publiczne oburzenie. Skandal uderzył w sedno samozwańczej roli Orbána jako obrońcy wartości rodzinnych. Zarzuty o polityczną ingerencję w ułaskawienie jeszcze bardziej nadszarpnęły wiarygodność rządu, podważając niegdyś niezachwiany wizerunek Fideszu jako obrońcy węgierskich tradycji moralnych i społecznych.

Rządowy program anty-LGBTIQ+, od dawna będący kamieniem węgielnym jego społecznie konserwatywnej platformy, również doznał poważnego ciosu, gdy ujawniono, że prominentny ksiądz i głośny zwolennik partii, który publicznie potępiał prawa osób LGBTIQ+, był zamieszany w skandal związany z gejowską pornografią. Hipokryzja związana z tym incydentem była głównym punktem spornym, podkreślając rosnącą przepaść między publiczną retoryką Fideszu a prywatnym postępowaniem.

Oliwy do ognia dolał dyrektor polityczny Orbána, Balázs Orbán (niespokrewniony z Orbánem), który wygłosił kontrowersyjne uwagi na temat węgierskiej rewolucji 1956 roku przeciwko sowieckiemu uciskowi – jednego z niewielu wydarzeń, które jednoczą Węgrów w całym spektrum politycznym. W oświadczeniu Balázs Orbán zasugerował, że Węgry nie oparłyby się sowieckiej inwazji z taką samą determinacją, z jaką Ukraina opiera się dziś rosyjskiej agresji. Jego komentarze były postrzegane jako zdrada historycznej walki Węgier o wolność, wywołując reakcję nawet wśród głównych zwolenników Fideszu. Chociaż Viktor Orbán próbował wyjaśnić te uwagi, straty wizerunkowe partii zostały już wyrządzone, podnosząc pytania o stanowisko Fideszu w sprawie historii Węgier i miejsca w obecnych zmaganiach geopolitycznych.

Péter Magyar: Wschodząca gwiazda

W tym napiętym krajobrazie politycznym Péter Magyar wyłonił się jako znacząca postać opozycji, stanowiąc pierwsze poważne wyzwanie dla Fideszu od dekady. Jego partia Tisza zyskuje na popularności, a ostatnie sondaże pokazują, że jest tylko 6% za Fideszem – co nie udało się żadnej innej partii opozycyjnej, odkąd Orbán umocnił swoją władzę w 2010 roku.

Wzrost popularności Magyara można przypisać jego prężnej obecności w mediach społecznościowych i zdolności do rezonowania z młodszymi wyborcami poprzez poruszanie kwestii, które są dla nich najważniejsze, takich jak upadające węgierskie usługi publiczne, w tym szkoły, szpitale i sieć kolejowa.

Magyar wykazał się również polityczną zręcznością w wykorzystywaniu klęsk żywiołowych do zdobycia popularności. Podczas ostatnich powodzi, które nawiedziły Węgry, Magyar był pierwszym liderem politycznym, który odwiedził dotknięte obszary i poruszył tę kwestię w dialogu krajowym, naciskając na Fidesz, by poszedł w jego ślady.

W przeciwieństwie do tradycyjnego, patriarchalnego wizerunku Orbána, Magyar stworzył nowoczesną osobowość, która przemawia zwłaszcza do kobiet. Przedstawia siebie jako sprawnego fizycznie i zadbanego lidera, oferując wyraźny wizualny i ideologiczny kontrast ze starszym, bardziej „dziadkowatym” wyglądem Orbána. Jego atrakcyjność dla kobiet była kluczowym czynnikiem w jego rosnącej popularności, ponieważ pozycjonuje się jako nowoczesna alternatywa dla coraz bardziej przestarzałego stylu przywództwa Orbána.

Magyar nie jest jednak wolny od kontrowersji. Na początku tego roku jego była żona oskarżyła go o przemoc domową, co zostało szybko oddalone po dwóch tygodniach szału medialnego. Niedawno była dziewczyna oskarżyła Magyara o agresywne zachowanie w wywiadzie. Chociaż Magyar zaprzeczył zarzutom, odrzucając je jako zaaranżowaną przez Fidesz kampanię oszczerstw, jego postępowanie z oskarżeniami wzbudziło wątpliwości. Magyar rzucił się na krytyków i odmówił konstruktywnego dialogu, co doprowadziło do wątpliwości odnośnie jego temperamentu.

Choć jego krytyka rządu Orbána jest ostra i skoncentrowana, wyborcy zastanawiają się, jaka będzie jego długoterminowa wizja polityczna, zarówno w odniesieniu do kwestii wewnętrznych Węgier, jak i ich miejsca na arenie międzynarodowej.

Niepewna przyszłość Węgier

Węgry stoją na politycznym i gospodarczym rozdrożu. Rząd Orbána walczy o utrzymanie władzy w obliczu wyzwań gospodarczych, wewnętrznych skandali i rosnącej w siłę opozycji.

W miarę jak partia Tisza Pétera Magyara nabiera rozpędu, przyszłość Węgier pozostaje niepewna. Nie wiadomo, czy Orbán będzie w stanie dostosować się do zmieniającego się krajobrazu, czy też w 2026 roku na Węgrzech nastąpi znacząca zmiana polityczna.

–

Photo by Massimiliano Morosinotto on Unsplash

–

Tekst ukazał się w języku angielskim 2 października 2024 na Visegrad Insight.

–

Luca Soltesz pochodzi z Węgier, ale przed powrotem do ojczyzny mieszkała w Danii, Belgii i Holandii. Właśnie ukończyła nauki polityczne w Amsterdamie, a jej praca magisterska koncentrowała się na polityce partyjnej i finansowaniu partii. Interesuje się polityką regionalną i pisze o Węgrzech i Bałkanach Zachodnich w Visegrad Insight.