.Nowoczesna kultura?

.Nowoczesna w lipcu 2015 r. opublikowała swój program wyborczy – określany przez jej szefa jako „gwarancję szybkiej zmiany”. Jednocześnie Ryszard Petru zaznacza bardzo wyraźnie, bo już w drugim akapicie całego programu, że był on współtworzony przez obywateli. Dzięki temu, zdaniem autorów, ich program odróżnia się od innych, bo jest odpowiedzią na potrzeby prawdziwych ludzi.

.Nowoczesna zdefiniowała siedem głównych kierunków programowych – państwo, gospodarka, kultura, edukacja, ochrona zdrowia, polityka społeczna i polityka zagraniczna. Kultura pojawia się już na trzeciej pozycji i objętościowo zajmuje pełne trzy strony. To wartość porównywalna z innymi kierunkami.

„Kultura jest równie ważna jak gospodarka” – deklarują politycy z .Nowoczesnej i dodają natychmiast, że dla nich jest jednym z istotnych czynników rozwoju społecznego. Dlatego też część kulturalną swojego programu zatytułowali „Kreatywność – napęd rozwoju”. Wpisali tym samym kulturę w główną tezę swojego działania. .Nowoczesna jest bowiem zdania, że kluczem do sukcesu jest wykorzystanie potencjału, zdolności i talentów. Jako że osiągnięcie tego celu wymaga przejścia na „na wyższy poziom innowacyjności”, przed kulturą również stawia się takie zadanie.

Diagnoza

Autorzy programu patrzą na kulturę na dwa sposoby. Jednym z nich, przeważającym, jest spojrzenie ekonomisty, który zastanawia się, w jaki sposób można by na kulturze i za pomocą kultury budować gospodarkę. Stąd tak silne postawienie na przemysły kreatywne – „Także w Polsce przemysł festiwali sztuki, teatru, muzyki, budowy nowych muzeów, galerii, architektury, turystyki kulturalnej, mody i wzornictwa tworzy wiele nowych miejsc pracy. „Klasa kreatywna” – pracownicy związani z inżynierią, edukacją, programowaniem komputerowym, sztuką, reklamą, projektowaniem czy mediami, mają coraz większe znaczenie dla gospodarki”.

Drugi sposób jest bliższy spojrzeniu z wewnątrz samego sektora i skoncentrowany na jego problemach. Ta perspektywa wyraża się dwóch wyzwaniach zdefiniowanych przez .Nowoczesną – niską rangę kultury w Polsce i brak spójnej polityki kulturalnej oraz niewystarczających wydatków na kulturę i nierównomiernego dostępu.

Wydaje się, że te dwie perspektywy bardzo dobrze się łączą – chodzi przecież o stworzenie warunków, które pozwolą rozwinąć talent. Ten zaś jest zdaniem .Nowoczesnej niezwykłą szansą dla naszego kraju: „Polska może wygrać dzięki kreatywności i kulturze. Talent i kultura są bowiem coraz ważniejsze w gospodarce. Ścieżką tą podąża już wiele krajów.”

Brak szczegółów uniemożliwia jednak bardziej dogłębną analizę – nie wiadomo, jak konkretnie .Nowoczesna chce się przyłożyć do rozwoju kultury, ile środków finansowych chce w kulturę zainwestować oraz przede wszystkim, jak chce sobie poradzić z faktem, że magia przemysłów kreatywnych już zdecydowanie wyblakła i jako koncept zdecydowanie straciła na znaczeniu. Nie tylko dlatego, że przestała być modna, ale przede wszystkim z powodu trudności w wykazaniu efektywności tego typu strategii.

Można przypuszczać, że .Nowoczesna używa pojęcia kreatywność właśnie po to, aby udowodnić swoje innowacyjne podejście do sprawy. Oczywiście powód może też być bardziej prozaiczny – młodzi przedsiębiorczy Polacy, którzy brali udział w przygotowaniu programu .Nowoczesnej koncentrują się przede wszystkim na kwestiach ekonomicznych. Z tej perspektywy jedyną kwestią, którą przyszła im do głowy bądź była odpowiedzią na ich wyobrażenie o kulturze była właśnie sprawa kulturalnych przemysłów.

Tym niemniej jednak tak wyraźne podkreślenie roli i wagi kreatywności w kulturze wskazuje, że .Nowoczesna chce bardzo mocno wyjść poza tradycyjnie postrzeganie kwestii kultury i jej związków z polityką. Chociaż i w tym programie mamy kwestię finansowania, dostępu i jakości polityki kulturalnej (a więc także napiętych relacji pomiędzy wartościami władzy a wartościami chronionymi w konstytucji), to nie są one już tak mocno akcentowane.

Propozycje

.Nowoczesna ma bardzo zdecydowane, choć nie do końca konkretne propozycje dla kultury. Pierwsze miejsce zajmuje postulat podniesienia znaczenia kultury i przemysłów kreatywnych. Ludzie Petru deklarują, że chcą prowadzić innowacyjną politykę kulturalną: „Polityka ta będzie opierać się 
na docenieniu znaczenia kultury dla tożsamości i wzmacniania cech kreatywnych Polaków
 oraz dla rozwijania branż kreatywnych”. Troska o rozwój przemysłów kreatywnych ma się opierać m.in. na stworzeniu odpowiedniej strategii i wprowadzeniu mechanizmów i zachęt dla wybranych branż kreatywnych (wymienione są obniżenie podatku CIT i subwencje).

Druga kwestia to rozwiązania sprzyjające zwiększeniu finansowania kultury – czyli odpisy CIT. .Nowoczesna deklaruje wprowadzenie możliwości odpisu 1% podatku CIT na wspieranie kultury. Jednocześnie, choć nie wiadomo dlaczego, w tym samym miejscu pojawia się obietnica zwiększania budżetu na promocję polskiej kultury, która ma służyć wzmacnianiu polskiej tożsamości i wizerunku za granicą.

.Nowoczesna chce również ulżyć artystom – i to również bardzo konkretnie. Obiecuje im „stosowanie spójnych zasad uwzględniających umowy” (np. zniesienie progu 85 tys. dochodu rocznego przy umowach o dzieło) i bardzo potrzebne zabezpieczanie zdrowotne dla artystów. Brakuje jednak doprecyzowania, na czym to zabezpieczenie mogłoby polegać.

Zgodnie ze swoją polityką wspierania talentów, również w części poświęconej kulturze .Nowoczesna deklaruje, że nie dopuści do zmarnowania talentu żadnego Polaka. Ma to się dokonać za pomocą dwóch programów edukacyjnych „Poznaj kulturę” i „Rozwiń talent” wprowadzanych przy pomocy szerokiego wykorzystania publiczno-prywatnych i publiczno-społecznych narzędzi. Uzupełnieniem troski o talent Polaków będzie również pakiet „Kultura rozwija”, czyli „zniżki i możliwość kontaktu ze sztuką na preferencyjnych warunkach”.

Na koniec pojawia się postulat odpolitycznienia mediów publicznych, które zdaniem partii mają „duże znaczenie kulturotwórcze”. .Nowoczesna deklaruje więc przygotowanie nowej ustawy medialnej, sprzyjającej wzmacnianiu potencjału kultury przez media publiczne.