Głównymi czynnikami wpływającymi na sytuację Polski w 2021 są: zmęczenie, chęć przetrwania i rozejrzenia się za perspektywami na przyszłość, rosnąca niepewność na wszystkich polach i wyczekiwanie. Premier Mateusz Morawiecki jest cały czas na pierwszym planie, Jarosławowi Kaczyńskiemu udaje się pozostać w cieniu i ograniczyć działania wewnątrzfrakcyjnych harcowników. Znaczenie Polski na arenie międzynarodowej maleje.

Scena polityczna pozostaje praktycznie niezmieniona w stosunku do 2020 roku. Zjednoczona Prawica trwa pomimo sporadycznych kryzysów. Solidarna Polska ugruntowuje swoją pozycję jako radykalne i coraz jawniej antyeuropejskie skrzydło Zjednoczonej Prawicy. Porozumienie jest głosem umiarkowanym, a jego przewodniczący Jarosław Gowin przesuwa się w stronę centrum. Prawo i Sprawiedliwość pozostaje najpopularniejszą partią w kraju.

Na opozycji ugruntowuje się dominująca pozycja Koalicji Obywatelskiej, która jednak nie potrafi przejąć inicjatywy i pozostaje wewnętrznie podzielona. Polska 2050 Szymona Hołowni traci energię, głównie ze względu na brak dostępu do mediów oraz słabą bazę materialną. Lewica nie potrafi przebić się ze swoją narracją i jasno określić swojej tożsamości (targana między nostalgią za PRL i miejskimi postępowcami). Konfederacja staje się stałym elementem sceny politycznej, ale jest podzielona między libertarian i nacjonalistów.

Kraj w ciągu roku stopniowo wychodzi z epidemii, przede wszystkim dzięki coraz bardziej powszechnemu dostępowi do szczepionek. Służba zdrowia pozostaje niezreformowana, pogarsza się stan zdrowia publicznego. Program szczepień obarczony jest licznymi nieprawidłowościami, które pogłębiają brak zaufania społecznego do całej klasy politycznej i instytucji państwa. Antyszczepionkowcy nie zdobywają istotnej pozycji w państwie, ale przestają też być nieliczącą się niszą. Choć kraj wychodzi z epidemii, to jednak poziom śmiertelności pozostaje wysoki ze względu na pogarszającą się sytuację służby zdrowia oraz brak dostępu do badań i diagnostyki bądź ich unikanie przez dużą część społeczeństwa.

Gospodarka przyspiesza, w miarę stopniowego wychodzenia z kryzysu epidemiologicznego, ale poniżej oczekiwań. Szansa na wykorzystanie kryzysu do zmodernizowania gospodarki zostaje zaprzepaszczona. Inwestycje w tzw. Zielony Ład pozostają na niskim poziomie, miks energetyczny nie zmienia się, a zależność od węgla nawet rośnie. Cyfryzacja stoi w miejscu z wyjątkiem paru gospodarczych wysp – przede wszystkim bankowości, pracy zdalnej oraz rozbudowy mechanizmów zdalnego potwierdzania tożsamości.

Rząd kontynuuje przejmowanie kontroli nad sądownictwem i niszczenie trójpodziału władzy. Wyroki TSUE – np. dotyczące Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, czy praw sędziów pozbawionych immunitetu – nie są realizowane. Ze względu na brak konsensusu w Sejmie Adam Bodnar jest nadal Rzecznikiem Praw Obywatelskich, jednak decydenci w dalszym ciągu ignorują wydawane przez niego opinie.

Monopolizacja mediów postępuje, ale bez rewolucji, głównie przez wzgląd na ewentualne postępowania antynaruszeniowe ze strony Komisji Europejskiej oraz krytyczne stanowisko Departamentu Stanu USA. Przejęcie prasy lokalnej przez Orlen okazuje się biznesową porażką, co wpływa na ograniczenie dalszych ambicji medialnych koncernu paliwowego.

UE uczy się żyć z PiS lub raczej czeka na nowe rozdanie w Niemczech. Coroczna ocena Komisji Europejskiej stanu praworządności jest w przypadku Polski negatywna. W konsekwencji Komisja rekomenduje wycofanie środków z niektórych projektów, co natychmiast uruchamia antyeuropejską kampanię ze strony polskiego rządu. Rada Europejska jest raczej skłonna zgodzić się z rekomendacją Komisji Europejskiej.

Wpływ Polski na politykę wschodnią UE jest coraz bardziej marginalny i praktycznie przestaje mieć znaczenie. Niemcy i Francja rozstrzygają sprawy dotyczące obszaru postsowieckiego w bezpośrednich negocjacjach z Rosją z całkowitym pominięciem stanowiska Polski. W USA znów dominuje negatywna opinia na temat Polski. Amerykanie kontynuują inwestycje w sektorze bezpieczeństwa, ale bez nowych impulsów. Administracja prezydenta Bidena krytykuje Warszawę za fatalny stan rządów prawa, łamanie praw społeczności LGBT oraz niezrealizowanie roszczeń restytucyjnych społeczności żydowskiej.

Na koniec roku międzynarodowa pozycja Polski ulega pogorszeniu, a kraj na tle regionu jest powszechnie uznawany za coraz mniej atrakcyjny. Notowania Polski w rankingach stanu demokracji spadają, odnotowany dramatyczny spadek w obszarze wolności mediów może przynieść zapowiedź silniejszych interwencji w następnych latach. Stopniowo, choć nie dramatycznie, ograniczone zostają również inwestycje.

fot. z Unsplash, Dominik Bednarz