Ranking miast stawiających na kulturę

Sopot jest miastem, w którym twórcy i animatorzy kultury mają najlepsze warunki do rozwoju. Zaraz za nim znajdują się Koszalin i Poznań. Te trzy miasta są zwycięzcami Rankingu Kreatorów Rozwoju Kultury Miejskiej, który przygotował zespół fundacji Res Publica w ramach długofalowego programu DNA Miasta.  

Zwycięskie miasto wyróżnia się przede wszystkim dostępnością do budynków instytucji kultury, ich sprawną działalnością, a przy tym przeznaczaniem znaczących kwot dla NGO w ramach otwartych konkursów. Sopot wypada jednak gorzej pod względem uczestnictwa mieszkańców w kulturze. „Każda dziedzina polityki publicznej podlega ocenie, bez niej progres możliwy jest tylko poprzez uczenie się na własnych błędach. Naszym celem od początku jest stworzenie narzędzia pokazującego warunki, jakie miasta tworzą dla rozwoju kultury. Dzięki temu rankingowi każde miasto może znaleźć punkt odniesienia i uczyć się od innych. Bez tego liderzy pozostaną liderami, a maruderzy – maruderami” – komentuje Michał Sęk z fundacji Res Publica.

Drugie miejsce w rankingu zajął Koszalin. Odstaje od najlepszych jedynie na polu stwarzania dogodnych warunków dla mieszkańców, chcących działać w sferze kultury. Na podium zmieścił się jeszcze Poznań, który wyróżnia się wsparciem dla przedsięwzięć organizacji pozarządowych, a słabiej wypada pod względem działalności miejskich instytucji kultury i dostępności do budynków, w których się mieszczą. W pierwszej dziesiątce znalazły się jeszcze: Warszawa, Katowice, Kraków, Toruń, Jelenia Góra, Wrocław i Lublin.

W każdym rankingu najważniejsze są przyjęte kryteria. Jeśli chodzi o politykę kulturalną, to zespół miejski fundacji Res Publica wraz z 32 ekspertami (badaczami, animatorami kultury, pracownikami instytucji kultury różnego szczebla, praktykami, specjalistami od polityki kulturalnej oraz od analiz ilościowych) zdecydował, że najważniejsze są m.in. dostępność i uczestnictwo w kulturze, działalność miejskich instytucji, otoczenie formalno-prawne, finansowanie kultury oraz działalność mieszkańców i organizacji społecznych. 

Karol Piekarski z „Katowice Miasto Ogrodów”, będący w zespole eksperckim wyjaśnia, że „wysoką jakość polityki można osiągnąć dzięki połączeniu społecznego zaangażowania z odważną wizją rozwoju kultury. Musi ona być elastyczna, dostosowywana do szybkiego tempa zmian, powinna być tworzona i realizowana w odniesieniu do innych sfer życia miasta: kwestii społecznych, edukacji, gospodarki itd. Zła polityka kulturalna jest natomiast tworzona odgórnie, z myślą o wąskiej grupie organizacji (zazwyczaj publicznych), nie uwzględnia innych aktorów działających w mieście oraz jest ograniczona do tradycyjnych gałęzi sztuki.”

Organizatorzy podkreślają, że ranking opiera się na danych ilościowych, a w związku z tym nie pokazuje jakości tworzonej kultury w tych miastach. Jego celem jest pokazanie jakości pracy władz odpowiedzialnych za kształtowanie polityki kulturalnej. Ranking Kreatorów Rozwoju Kultury Miejskiej jest zatem kolejnym, naturalnym etapem naszych działań. Badania DNA Miasta dostarczyły narzędzi opisu polityki kulturalnej prowadzonej przez miasta. Natomiast ranking pozwoli uzyskać punkt odniesienia i pokazać, na czym polega dobra polityka kulturalna. Artur Celiński, szef DNA Miasta dodaje: „Od 9 lat szukamy jakości w zarządzaniu kulturą. Ten ranking jest naszym kolejnym krokiem, dzięki któremu możemy pokazać, na czym w istocie polega dobra polityka kulturalna i ocenić starania władz w poszczególnych miastach.” 

Piotr Arak, obecnie współpracujący z Deloitte, wspierał prace zespołu od strony metodologicznej. Zwraca uwagę, że „na liście dziesięciu miast prowadzących najbardziej zaawansowaną politykę kulturalną są prawie same metropolie. Jedyne dwa wyjątki to Koszalin i Jelenia Góra. Za sukcesem miast nie stoi wielka tajemnica, ale dostępność środków i zasobów. Rozwój kulturalny wielu ośrodków był powodowany przez awans administracyjny w 1976 r. i połączenie wysiłków władz wojewódzkich i miejskich. Dzisiaj po latach zmian demograficznych, ekonomicznych i migracjach tylko najbardziej wytrwałe mniejsze miasta łożą wystarczająco dużo pieniędzy, by móc rozwijać kulturę, czyli obszar dający energię miastom i jego mieszkańcom. Brakuje natomiast – i to wszędzie – monitorowania wpływu miejskich programów kulturalnych na takie parametry społeczne, jak: ciekawość poznawcza, samoocena, poczucie sensu życia. Nawet zwykły ranking pokazujący wysiłek kulturalny miast to duży wysiłek analityczny. Dlatego ten Ranking może przynieść bardzo ciekawe efekty i przymusić miasta z dołu zestawienia do tego by robić więcej nawet jeżeli nie mają wystarczająco środków.”

DNA Miasta to program badania polityk kulturalnych w polskich miastach. Zespół badaczy fundacji Res Publica wypracował własną metodę partnerskiego dialogu, która poprzez połączenie serii badań i warsztatów daje szansę na realizację dobrej polityki kulturalnej, czyli takiej, która uwzględnia zainteresowania mieszkańców i  możliwości miasta. Więcej informacji na stronie www.dnamiasta.pl.

Szczegółowe informacje o metodologii dostępne są na stronach Narodowego Centrum Kultury – sponsora i głównego partnera merytorycznego Rankingu.