O dostęp do informacji

Ta nowelizacja ustawy nakłada na obywateli kaganiec. Traktuje jak nas wszystkich złe psy, które informację publiczną chcą wydrzeć urzędom z gardeł. Praktyka jest odwrotna. Tak być nie może. Informacja publiczna to nasza informacja i mamy do niej prawo.

Przypomnijmy, że ta ustawa zgłoszona w 2001 przez inicjatywę obywatelską, za którą Centrum im. Adama Smitha dostało nagrodę Pro Publico Bono, popierana przez Fundację Batorego, Fundację Helsińską i wiele innych obywatelskich instytucji, jest naszą ustawą. Prawem każdego do bycia poinformowanym. Bez prawa do informacji nie ma praktyki informowania. Bez praktyki informowania nie ma szacunku, odpowiedzialności i przewidywalności. Nie ma demokracji.

Wkrótce w tym poście opublikujemy list naszej koalicji powołanej przez Helsińską Fundację Praw Człowieka. Ale nawet zanim to zrobimy zbierzmy się, by wyrazić swój sprzeciw. Sprzeciw, który powinien dostrzec prezydent. Nie chcemy by urzędnicy traktowali nas jak złego psa, którym nagle zaczyna machać polityczny ogon.

 

Aktualizacja

Warszawa, dnia 20 września 2011 r.

Szanowny Pan
Bronisław Komorowski
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
 ul. Wiejska 10
00-902 Warszawa

Szanowny Panie Prezydencie!

W związku z projektem nowelizacji ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1198 ze zm.) implementującej dyrektywę 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Izba Wydawców Prasy, Fundacja im. Stefana Batorego, Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich,  Fundacja e-Państwo, Centrum Aktywności Społecznej Pryzmat, Forum Obywatelskiego Rozwoju, Stowarzyszenie Wolnego Słowa, Instytut Allerhanda, Stowarzyszenie 61 i inne organizacje oraz osoby prywatne pragną wyrazić zaniepokojenie ostatecznym kształtem ustawy, która utrzymuje zapisy sprzeczne z konstytucyjnymi i międzynarodowymi gwarancjami dostępu do informacji publicznej. Jednocześnie zwracamy się z apelem o niepodpisywanie przedmiotowej ustawy lub o skierowanie jej do Trybunału Konstytucyjnego na podstawie art. 122 ust. 3 Konstytucji RP.

Sejm RP uwzględniając część uwag organizacji pozarządowych, w tym interwencję Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka i Izby Wydawców Prasy z dnia 26 lipca 2011 r. wypracował projekt kompromisowy (druk sejmowy nr 4555-A), który następnie w dniu 31 sierpnia 2011 r. przybrał postać ustawy o zmianie ustawy o dostępie do informacji publicznej i niektórych innych ustaw. Natomiast poprawka przyjęta przez Senat, z inicjatywy senatora Marka Rockiego, w dniu 14 września 2011 r. (druk sejmowy nr 4673) stanowi powrót do wersji pierwotnej ustawy. Poprawka ta została przyjęta przez Sejm dnia 16 września 2011 r. pomimo sprzeciwu wielu organizacji pozarządowych (kopię stanowiska oraz apeli organizacji przekazujemy w załączniku).

Zauważamy pozytywne i warte wdrożenia aspekty tej nowelizacji, przede wszystkim wprowadzenie jako podstawowej zasady bezpłatności i braku ograniczeń wykorzystania informacji publicznej. W toku debaty nad nowelizacją organizacje pozarządowe zgłaszały jednak liczne uwagi co do projektu:

1. Pozbawienie sądów powszechnych kompetencji do rozstrzygania niektórych spraw z zakresu dostępu do informacji publicznej;

2. Błędna transpozycja dyrektywy odnośnie określenia terminu udostępnienia informacji do ponownego wykorzystywania;

3. Nieprecyzyjne przepisy dotyczące opłat za ponowne wykorzystywanie informacji publicznej mogące powodować niezgodność ustawy z dyrektywą oraz godzące w pewność obrotu prawnego;

4. Dopuszczenie możliwości umów na wyłączność w zakresie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego w przepisach odrębnych (innych niż ustawa o dostępie do informacji publicznej);

5. Ogólnikowość niektórych zapisów, sprawiająca, iż nowe przepisy mogą skutkować ograniczeniami w dostępie do informacji publicznej daleko wykraczającymi poza uzasadnioną konieczność.

Niepokojący jest nie tylko tryb wprowadzenia poprawki, ale również jej uzasadnienie – oparte na gwarancjach wynikających z Konstytucji RP. Ograniczenia dostępu do informacji publicznej wskazane w art. 61 ust. 3 Konstytucji RP wprowadzane ze względu na ważny interes gospodarczy państwa pociągają za sobą konieczność każdorazowego zbadania owego ważnego interesu gospodarczego i zasadności jego ograniczenia. Przyjęta poprawka do ustawy o dostępie do informacji publicznej wprowadza ogólny zakaz ujawniania informacji, który stoi w sprzeczności z wyżej wymienionymi gwarancjami. W sprawach wymienionych w art. 5 ust. 1a pkt. 1 i 2 niezbędne wydaje się nałożenie obowiązku każdorazowego badania czy chroniony ważny interes gospodarczy jest na tyle istotny żeby ograniczyć dostęp do informacji publicznej. Obecne brzmienie projektu może prowadzić do znaczącego ograniczenia w dostępie do informacji istotnych z punktu widzenia interesu społecznego, dotyczących międzynarodowych działań organów władzy. Wątpliwości co do poprawki wyraziła również dnia 15 września 2011 r. Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych rekomendując jej odrzucenie (druk sejmowy nr 4678).

W związku z powyższymi uwagami co do parlamentarnego procesu legislacyjnego, jak i meritum senackiej poprawki, zwracamy się do Pana Prezydenta z apelem o niepodpisywanie ustawy o zmianie ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz niektórych innych ustaw lub skierowanie przedmiotowej ustawy do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej.

Z wyrazami szacunku,

Organizacje i inicjatywy:

Centrum Aktywności Społecznej PRYZMAT

Dolnośląska Federacja Organizacji Pozarządowych

Forum Obywatelskiego Rozwoju

Fundacja „Merkury”

Fundacja Aktywności Lokalnej

Fundacja e-Państwo

Fundacja im. Stefana Batorego

Instytut Myśli Obywatelskiej im. Stańczyka

Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego

Gazeta Stacja Tłuszcz

Helsińska Fundacja Praw Człowieka

Idea 2000

Inicjatywa Watchdog.edu.pl

Instytut Allerhanda

Izba Wydawców Prasy

Komitet Obrony Lokatorów

Krytyka Polityczna

Polska Zielona Sieć

Res Publica Nowa

Sopocka Inicjatywa Rozwojowa

Stowarzyszenie „Szansa”

Stowarzyszenie 61/MamPrawoWiedziec.pl

Stowarzyszenie Blogmedia24.pl

Stowarzyszenie Bona Fides

Stowarzyszenie Eko-Unia

Stowarzyszenie Gazet Lokalnych

Stowarzyszenie Kastor – Inicjatywa dla Rozwoju

Stowarzyszenie Klon-Jawor

Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich

Stowarzyszenie My Poznaniacy

Stowarzyszenie Polites

Stowarzyszenie Sąsiedzkie Włochy

Stowarzyszenie Szkoła Liderów

Stowarzyszenie Okolica

Stowarzyszenie Wolnego Słowa

Strońskie Forum Obywatelskie

Wielkopolska Rada Koordynacyjna Związek Organizacji Pozarządowych

Osoby prywatne:

Bartosz Pieliński, Warszawa

Krzysztof Marusiński, Orzysz

Władysław Łoś, Warszawa

Maksymilian Brzeziński, Reda

Grzegorz Gołębiak, Poznań

W załączniku:

1. Pismo HFPCz z dnia 16 września 2011 r. do Grzegorza Schetyny, Marszałka Sejmu

2. Stanowisko Stowarzyszenia Liderów Grup Lokalnych Grup Obywatelskich z dn. 5 września 2011r.

Kopia: 

1. Szanowna Pani Irena Lipowicz, Rzecznik Praw Obywatelskich

Aleja Solidarności 77, 00- 090 Warszawa

2. Marszałek Sejmu RP – pos. Grzegorz Schetyna

ul. Wiejska 4/6/8, 00-902 Warszawa

3. Marszałek Senatu RP – Bogdan Borusewicz

4. Doradca Prezydenta RP – Henryk Wujec

Kancelaria Prezydenta RP, ul. Wiejska 10

00-902 Warszawa

Pobierz w formacie *.doc list złożony dziś do Prezydenta