Jak wygląda polityka kulturalna w polskich miastach?

Czy wizje kultury zawarte w programach wyborczych znajdują odzwierciedlenie w realizowanych działaniach na szczeblu lokalnym? Kto odpowiada za formułowanie strategii dla polityki kulturalnej? Jak wygląda relacja pomiędzy planowaniem budżetu miast a rzeczywistym ich wydawaniem na cele kulturalne? Jak przebiega współpraca pomiędzy władzami miast a instytucjami kultury i organizacjami pozarządowymi?

Res Publica Nowa i zespół DNA Miasta rozpoczynają kolejny ogólnopolski projekt badawczy DNA Miasta: Miejskie polityki kulturalne, którego celem jest uzyskanie miarodajnej wiedzy o praktykach gmin w tworzeniu i realizacji polityk kulturalnych.

Zależy nam na obserwacji procesów związanych z tworzeniem polityki kulturalnej na szczeblu lokalnym. Chcemy przyjrzeć się wizjom rozwoju kultury w miastach z różnych perspektyw – zarówno władz, jak i działających w miastach instytucji kultury czy organizacji pozarządowych. Poprzez zaangażowanie tak różnorodnych informatorów spodziewamy dowiedzieć się jak w praktyce przebiega negocjowanie i tworzenie projektów działań związanych z kulturą, jakie problemy napotykają we współpracy, bądź też jakie pozytywne wzorce współdziałania udaje im się wytworzyć. Chcemy poznać znaczenie i wizje kultury w każdej z grup, przez co uda się wskazać punkty styczne oraz rozbieżności pomiędzy poszczególnymi punktami widzenia.

Będziemy szukać wiedzy na temat procesów planowania i realizacji polityki kulturalnej, stojących za nią wartości, znaczenia planów strategicznych dla jej spójności i jakości, mechanizmów jej ewaluacji oraz dialogu jej twórców z odbiorcami i środowiskami artystycznymi. Nie chcemy skupiać się na wytykaniu błędów i wskazywaniu powodów do narzekań, lecz na konstruktywnej analizie i czerpaniu pozytywnych wzorców z miejsc, gdzie polityka kulturalna osiąga swoje cele i stanowi ważny element działalności miasta. Jednocześnie chcemy identyfikować problemy stojące na przeszkodzie sukcesom w tej dziedzinie, a poprzez szerzenie pozytywnych przykładów, sugerować ich rozwiązania.

Do badania zaprosimy 50 gmin rozsianych po całym kraju, wybranych ze względu na zróżnicowanie geograficzne, demograficzne, oraz ilość środków przeznaczanych przez gminę na politykę kulturalną. Aby uzyskać wielopłaszczyznowy obraz sytuacji w poszczególnych miastach, będziemy chcieli dotrzeć do przedstawicieli władz, instytucji kultury i organizacji pozarządowych. Badanie zostanie przeprowadzone dwuetapowo. Pierwszy etap badań ilościowych zakłada realizację wywiadów indywidualnych (przeprowadzonych metodą CATI) z respondentami pełniącymi różne role w procesie tworzenia i realizacji polityki kulturalnej każdej gminy, począwszy od osób odpowiedzialnych za konstruowanie polityki kulturalnej, przez osoby realizujące i wdrażające projekty na szczeblu gminy, po jej realizatorów na poziomie jednostki wykonawczej (np. biblioteki, domy kultury). Drugi etap to badania jakościowe, czyli przygotowanie 10 monografii z wybranych gmin, opartych na wywiadach pogłębionych przeprowadzonych z głównymi aktorami uczestniczącymi w procesie kształtowania i realizowania polityki kulturalnej. Naszym celem jest połączenie badań ilościowych, przedstawiających przekrój różnorodnych podejść do tworzenia polityki kulturalnej w gminach, z podejściem pogłębionym, szczegółowymi opisami przypadków służącymi zarówno uzupełnieniu wcześniej zdobytych materiałów, jak również ich weryfikacji.  Dodatkowym uzupełnieniem badań jest analiza materiałów zastanych. Licząc na owocną współpracę z miejskimi urzędami, zamierzamy przeanalizować różne dokumenty związane z działalnością kulturalną na danym terenie, dotyczące formułowania jej celów, wdrażania założeń, finansowania, realizacji planów, odbioru i oceny.

Badanie planujemy rozpocząć w sierpniu serią wywiadów telefonicznych z przedstawicielami wybranych gmin. Dalsze prace badawcze oraz analiza dokumentów strategicznych i budżetów potrwają do końca 2012 roku, kiedy to zostanie opublikowany końcowy raport. Będzie on udostępniony w wersji elektronicznej na stronie internetowej Res Publiki Nowej.

Liczymy, że dzięki temu projektowi mamy szansę zapoczątkować ciekawą refleksję i dyskusję w lokalnych środowiskach, a analizując różne wizje, metody i praktyki zarządzania kulturą w miastach będziemy dążyć do znalezienia najlepiej funkcjonujących rozwiązań, które wpływają na rozwój tej sfery działań społecznych. Projekt jest dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.