Cyfrowe pokolenie o nowoczesnej gospodarce

Do dyskusji o nowoczesnej gospodarce i innowacyjności trzeba włączyć pokolenie zmiany. Jest to niezbędne, aby przerwać reformatorski impas w polityce europejskiej. Poniższy dokument jest głosem młodych środowisk opiniotwórczych z Grupy Wyszehradzkiej, wezwaniem o nową Wspólną Politykę Innowacyjności.

Do funkcjonowania w dzisiejszym świecie niezbędna jest elastyczność. Łatwość adaptacji, komunikacji, mobilność. Głęboka i trwała zmiana będzie możliwa tylko przy udziale cyfrowo kompetentnych przedstawicieli społeczeństwa, biegle posługujących się językiem XXI wieku. Częścią tego procesu powinna być aktywizacja publiczna młodego pokolenia, najzdolniejszych środowisk pozarządowych i akademickich, które dziś funkcjonują poza oficjalnym obiegiem politycznym.

Nie jest prawdą, że „wykluczenie” ma charakter pokoleniowy i polega dziś na tym, że ludzie starsi nie umieją dostatecznie sprawnie posługiwać się nowoczesnymi technologiami. „Wykluczenie” to pojęcie dużo szersze i niezależnie od czasu historycznego oznacza brak umiejętności adaptacji do świata cyfrowej rewolucji, w którym kompetencje kulturowe nabywane odpowiednio wcześniej determinują przyszły sukces. Jest to świat elastycznego czasu pracy, samozatrudnienia, nowego modelu rodziny, różnorodnych stylów życia i systemów własności. Rozwój takiego społeczeństwa zależy od wszystkich „podłączonych”, a ich wysiłek musi znaleźć oparcie w progresywnych regulacjach i długoterminowych strategiach w zakresie polityki publicznej.

Europa stoi przed potężnymi wyzwaniami modernizacyjnymi. Październikowe spotkanie Rady Europejskiej poświęcone zagadnieniom cyfrowym będzie kolejną szansą na dyskusję o reformach strukturalnych, z którymi powiązane są takie polityki UE jak program Kreatywna Europa poświęcony  wsparciu przemysłów kreatywnych i sektora kultury Z tej perspektywy dla Europy szczególnie istotne są trzy obszary – edukacja, praca i przedsiębiorczość oraz administracja.

EDUKACJA – przywrócenie konkurencyjności i przygotowanie następnych pokoleń do realiów XXI wieku.

• Umiejętności cyfrowe. Gospodarka dzisiaj i jutra wymaga od państw Unii Europejskiej koncentracji na systemowym kształceniu kompetencji ICT i sprawnym wykorzystywaniu powszechnego dostępu do informacji. Z wyzwolenia takiego potencjału rodzą się ważne wartości społecznie i „miękkie” umiejętności, np. poszukiwanie samorealizacji, kreatywność oraz przedsiębiorczość.
• Kompetentni od przedszkola – lifelong learning. Upowszechnienie wykorzystywania najnowszych technologii w edukacji, wprowadzanie elementów programowania, obowiązkowa nauka korzystania z narzędzi sieciowych oraz uczenia się z ich pomocą to początek drogi do rozbudowywania kompetencji w całym późniejszym życiu. Wykluczenie cyfrowe uniemożliwia społeczną integrację. Oferta edukacji nieformalnej dla profesjonalistów, elastyczność zmiany profesji na różnych etapach kariery, poświęcenie szczególnej uwagi osobom starszym i niepełnosprawnym to gwarancja ładu społecznego w nowoczesnej gospodarce. Proces ten musi być podparty edukacją w zakresie prywatności i bezpieczeństwa w świecie cyfrowym.

PRACA I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ – bez mądrego zaplanowania aktywności zawodowej obywateli trudno myśleć o zmniejszeniu bezrobocia i przywróceniu wzrostu ekonomicznego.

• Przeciw bezrobociu. Gospodarka cyfrowa rośnie znacznie szybciej niż tradycyjna, zarówno w krajach rozwijających się, jak i rozwiniętych. Zwiększanie elastyczności rynku pracy pozwoli na wprowadzenie do niego młodego, sprawnego cyfrowo pokolenia, które w takich warunkach urośnie do rangi społecznych i gospodarczych innowatorów.
• Unia Europejska przyjazną przestrzenią dla przedsiębiorczości. Konieczna jest kontynuacja prac nad Jednolitym Rynkiem Wewnętrznym, który urzeczywistni ideę integracji i kumulowania potencjału gospodarczego. Dodatkowo – zniesienie barier imigracyjnych jako skuteczny mechanizm rywalizacji o najzdolniejszych studentów i młodych naukowców spoza Europy, planujących rozpocząć karierę lub założyć firmę w Unii Europejskiej.

ADMINISTRACJA – czyli jak odpowiedzieć na cyfrową rewolucję przez i otworzyć sektor publiczny na obywateli i innowacje.

• Nowoczesne, otwarte państwo. Modernizacja administracji za pomocą nowych technologii, m.in. poprzez otwieranie i sprawniejsze korzystanie z zasobów danych sektora publicznego, zmniejsza dystans między państwem i obywatelem. Wyzwala partycypację i efektywność władzy wobec potrzeb społecznych. Wprowadzenie usług i procedur online, w tym m.in. głosowania przez internet, konsultacji społecznych, cyfrowych recept, e-faktur powinno stać się standardem w całej Unii Europejskiej.

• Wspólna Polityka Innowacyjności. Czas na kolejną wielką politykę publiczną Unii Europejskiej i strategiczne wykorzystanie środków z funduszy strukturalnych na jej realizację. Konieczna jest stymulacja rozwoju technologicznego, którego motorem są zdecentralizowane, innowacyjne małe i średnie przedsiębiorstwa. Priorytetowe jest wyasygnowanie środków finansowych na te obszary nauki, które staną się powodem nowego skoku cyfrowego, takie jak nauka o danych (data science). Środki powinny być przeznaczane na transformację cyfrową przedsiębiorstw i inwestycje w kapitał ludzki zamiast na jednorazowe wydatki infrastrukturalne. Premiowane winny być międzysektorowe rozwiązania technologiczne, zmniejszenie nakładów na tradycyjną infrastrukturę oraz stymulowanie wykorzystania nowych technologii w branżach tradycyjnych. Mając na uwadze, że efektem będzie m.in. pobudzenie przedsięwzięć w obszarze kultury i biznes to nowa polityka publiczna UE powinna być powiązana z działaniami służącymi kreatywności i podnoszeniu kompetencji kulturowych.

Niech powyższy dokument posłuży jako głos w debacie o przyszłości Europy oraz o perspektywach dla cyfrowego pokolenia.

Maciej Kuziemski, Instytut Lecha Wałęsy (Polska)

Błażej Lenkowski, 4liberty.eu (Polska)

Wojciech Przybylski, Visegrad Insight (Polska)

Ales Rod, Liberální Institut (Czechy)

Csaba Toth, Republikon Institute (Węgry)